«Η ζωή είναι μεγάλο ταξίδι εναλλαγών: Ευχάριστες στιγμές και δυσκολίες, αποτυχίες και επιτυχίες, σχέσεις που μας έκαναν ευτυχισμένους και σχέσεις που μας πλήγωσαν, περίοδοι με κάποια επαγγελματική εκπλήρωση και περίοδοι με επαγγελματική απόρριψη. Κανείς δεν έχει ανοσία στα δυσάρεστα ή δυσβάσταχτα γεγονότα της ζωής, όμως οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από τη νοοτροπία του θύματος τείνουν:
Να κατηγορούν τους άλλους για καταστάσεις που έχουν δημιουργήσει μόνοι τους ή στη δημιουργία των οποίων έχουν συμβάλει. Ένας άνθρωπος που αισθάνεται θύμα είναι συνήθως απρόθυμος να αναλάβει προσωπική ευθύνη ή να εξερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο οι πράξεις του έχουν προκαλέσει μια συγκεκριμένη κατάσταση.
Να θεωρούν τους άλλους ανθρώπους καλύτερους, πιο τυχερούς ή πιο ευτυχισμένους από αυτούς. Για παράδειγμα, μπορεί να βλέπουν τα δυσάρεστα γεγονότα ως αποτέλεσμα της κακής τους τύχης και μέσα τους να αναρωτιούνται: «Γιατί σ΄ εμένα;».
Να ερμηνεύουν αρνητικά τις προθέσεις και τη συμπεριφορά των άλλων.
Να δυσκολεύονται να κατανοήσουν την άποψη του άλλου και να μπαίνουν στη θέση του, ειδικά εκείνου που θεωρούν ότι τους έβλαψε.
Να είναι γενικά αρνητικοί και απαισιόδοξοι δίνοντας προσοχή κυρίως στα προβλήματα παρά στις λύσεις, στα μειονεκτήματα μιας κατάστασης παρά στα πλεονεκτήματα.
Να υποτιμούν την ικανότητά τους να επιδρούν στις καταστάσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αισθάνονται αβοήθητοι..
Η νοοτροπία του θύματος μπορεί να υποκρύπτει μια παθητική επιθετικότητα, η οποία εκδηλώνεται με αυτόν τον τρόπο επειδή το άτομο αισθάνεται άβολα με τον θυμό του και την άμεση έκφρασή του. Έτσι μεταθέτει τον θυμό του στους άλλους περιμένοντας αρνητική συμπεριφορά από αυτούς. Δηλαδή ο θυμός που δεν εκφράζεται μετατρέπεται σε δυσπιστία και φόβο ότι θα πληγωθεί από τους άλλους.
Βέβαια η νοοτροπία αυτή προσφέρει στο άτομο και πλεονεκτήματα, τα οποία μπορεί να θεωρεί σημαντικά για τον εαυτό του:
Γίνεται το επίκεντρο της προσοχής και του προσφέρεται επικύρωση για τα προβλήματά του, ειδικά στην αρχή, πριν οι άλλοι αρχίζουν να κουράζονται με τα διαρκή παράπονά του.
Αποφεύγει να πάρει ευθύνη για καταστάσεις, που πολλές φορές μπορεί να είναι ένα βαρύ χρέος.
Πέρα όμως από τα επιφανειακά αυτά οφέλη ένας τέτοιος τρόπος σκέψης δεν μπορεί να είναι χρήσιμος ή βοηθητικός, γιατί:
Ξαναζωντανεύει το παρελθόν, αφού με το να επικεντρώνεται κάποιος σε γεγονότα που τον πλήγωσαν, ξανανιώθει τον πόνο που ένιωσε τότε.
Μπλοκάρει το παρόν, γιατί μας κάνει να μη δίνουμε προσοχή ή να μην απολαμβάνουμε την παρούσα στιγμή.
Περιορίζει το μέλλον, γιατί μας καθηλώνει στο τι δεν πήγε καλά και όχι στο τι πρέπει να κάνουμε για να φτάσουμε τους στόχους μας.
Εάν νομίζεις πως είναι καιρός να εγκαταλείψεις τον ρόλο του θύματος και να γίνεις νικητής:
Πάρε τη συνειδητή απόφαση πως θέλεις να αλλάξεις, επειδή ο ρόλος του θύματος δεν εξυπηρετεί το απώτερο καλό σου και δε σε φέρνει πιο κοντά στις εμπειρίες που πραγματικά θέλεις να ζήσεις. Έπειτα δεσμεύσου ότι θα συνεχίζεις να προσπαθείς, ακόμα και όταν σκέψεις από την παλιά νοοτροπία εισβάλλουν στο μυαλό σου και σε γυρίζουν πίσω. Η αλλαγή μπορεί να χρειάζεται τον χρόνο της, είναι όμως πέρα για πέρα εφικτή.
Σταμάτα να παραπονιέσαι. Εάν πιάνεις τον εαυτό σου να γκρινιάζει διαρκώς, βρίσκοντας μειονεκτήματα και προβλήματα, δώσε του την υπόσχεση πως θα σταματήσεις. Δοκίμασε να αντιστρέψεις τη σκέψη σου εντοπίζοντας τα πλεονεκτήματα στις καταστάσεις. Σκέψου όλα τα μικρά και μεγάλα πράγματα, για τα οποία είσαι ευγνώμων στη μέρα που πέρασε.
Τόλμησε να πάρεις την ευθύνη της ζωής σου και θα ανταμειφθείς. Όταν σταματήσεις να κατηγορείς εξωτερικά γεγονότα και ανθρώπους γι΄ αυτά που σου συμβαίνουν και αναγνωρίσεις το μερίδιο της προσωπικής σου ευθύνης, θα νιώσεις μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση. Έχοντας υπευθυνότητα θα κάνεις επίσης πιο αποφασιστικές κινήσεις, που μπορεί να αλλάξουν θετικά το μέλλον σου.
Δοκίμασε να σκεφτείς λίγο τις καταστάσεις μπαίνοντας στη θέση των άλλων. Εάν υποθέσουμε ότι δεν έχουν κίνητρα εναντίον σου, πώς αλλιώς θα μπορούσες να εξηγήσεις τη συμπεριφορά τους; Ή, για παράδειγμα, εάν τα προβλήματά σου δεν οφείλονται σε κακοτυχία, πού αλλού θα μπορούσαν να αποδοθούν; Ποιες δημιουργικές λύσεις μπορείς να βρεις;
Συγχώρεσε και βοήθησε. Όπως ανέφερα στην αρχή, είναι αναπότρεπτο να μην πληγωθούμε στη ζωή ή να μην πληγώσουμε. Συγχώρεσε για να ελευθερώσεις τον εαυτό σου από τον θυμό και τη νοοτροπία του θύματος. Όπως σήμερα το κάνεις εσύ για κάποιον, έτσι αύριο μπορεί να το κάνει κάποιος άλλος για σένα. Βοήθησε κάποιον που έχει ανάγκη, έτσι ώστε να ξεχάσεις για λίγο τον εαυτό σου και να στρέψεις την προσοχή σου στον έξω κόσμο, στους άλλους.
Όταν έχεις την ευθύνη της ζωής σου και είσαι σε θέση να κατανοείς, να συγχωρείς και να βοηθάς τους άλλους, θα συνειδητοποιήσεις πως δεν αισθάνεσαι πια θύμα, όπως αισθανόσουν πριν. Όχι μόνο οι άλλοι δε θα είναι πια υποψήφιοι εχθροί σου, αλλά η αίσθηση της προσωπικής σου δύναμης θα είναι περισσότερο εμφανής από ποτέ».
